موجهیت دانشسرایی (جامعه شناسی معرفت)
موجهیت دانشسرایی (جامعه شناسی معرفت) عبارت است وضعیتی برای نظریه که می توان آن را به مقبولیت نسبی (و غالبی) در جامعه نخبگانی و دانشسرا تعریف کرد. موجهیت دانشسرایی در روش شناسی، سرنوشت شناسی و بازشناسی تعامل علم ساختی نقش بنیادین دارد.
موجهیت دانشسرایی برای خوش بختی نظریه ها خوب است. اما ممکن است زندان اندیشه متعلم و محقق شود. مثلا رویکرد انسان گرایانه یا پوزیتیویسم منطقی در بسیاری دانشسراهای دنیا زندان افکار شده است.
جستارهای وابسته
علم انسانی اسلامی
تولید علم
دانسشرا
علم انسانی
علم نارس
نظریه زمینه ای/ دادهبنیاد (روش شناسی)
نظریه زمینه ای/ دادهبنیاد؛ روشی برای تولید علم است. در این روش به جای استناد زیاد بر دیدگاه های موجود، بطور خلاقانه به خلق نظریه ی نو و بنیادین و نیز مفاهیم تازه علومی مورد نیاز (اصطلاحات جدید) می پردازیم و گزاره های علومی خود را بر مبنای غایت یا موضوع تدوین می کنیم. این نظریه در برابر سازواری و ارایه مستندات قابل قبول مسوول است و اما ملزم به موجهیت دانشسرایی نیست و می تواند فقط قابلیت موجه شدن دیر یا زود در دانشسرا را داشته باشد. طلوع مهر از این روش بهره فراوان برده است.
این مقاله را بخوانید.
نافرهنگ (جا.ش)
نافرهنگ (جا.ش) اصطلاحی از رجایی است و عبارت است از آنچه جامعه پدیده اجتماعی با آن تعامل دارد ولی فرهنگ نیست. مانند: اقلیم، آب و هوا، ژن، حوادث، وجود و عدم منابع طبیعی، سنت های الهی، بیماری ها و …جامعه شناس باید همواره در تحلیل پدیده های اجتماعی، فرهنگ و نافرهنگ یک جامعه را خوب بشناسد تا بتواند پدیده ها را تبیین و پیشبینی کند. فرهنگ های جوامع سپهر فرهنگ را می سازند. سپهررسانه و سپهرفرهنگ شدیدا با هم در تعامل فرهنگ ساختی هستند.
دانشنامه ویکیپدیا تعریف فرهنگ را بدون ذکر منبع درج کرده و حق معنوی رجایی را ضایع نموده است.
روش عقلی
روش عقلی (روش شناسی) راهکار و شیوه ای برای درک و حل مسایل سپهر معرفت است مشروط به اینکه بر بدیهیات اولی و براهین عقلی تکیه کند و نه غیر آن. همواره علوم تجربی و نقلی در حل مساله بطور میکرسکپی و گام به گام مستند به مستندات عقلی می شوند و الا تبدیل به خیالبافی خواهند شد.
اینکه برخی مشعوفان به روش علوم تجربی، منکر اعتبار روش عقلی می شوند، مانند کسی است که پدر داشتن خود را منکر شود!